17 września. Przychylne reakcje mocarstw zachodnich na wkroczenie Armii Czerwonej na terytorium Rzeczypospolitej

Działo kaliber 40 mm, marki Bofors dawnej brytyjskiej obrony powietrznej. Podobny model był produkowany w Polsce w ciągu ostatnich kilku lat przed wybuchem II wojny światowej na podstawie umowy licencyjnej. Te działa odegrały ważną rolę w obronie Lwowa. Obrona Lwowa przed niemieckim Wehrmachtem we wrześniu 1939 r. trwała dziesięć dni. To dumne i wesołe miasto było żywym symbolem wielowiekowej roli Polski jako przedmurza Europy. W 1939 roku ponownie walczyło zaciekle. Po wkroczeniu Armii Czerwonej marszałek Tymoszenko obiecał obrońcom swobodne wycofanie się na Węgry, ale z powodu odmiennego rozkazu Stalina nie mógł dotrzymać słowa. Uznani przez tyrana wielu narodów za wrogów ludu, musieli podzielić los milionów Rosjan; bezpodstawne uwięzienie, tortury, zamordowanie przez oprawców Stalina.

To historyczne działo (40 mm QF 40 mm Mk. 1 działo przeciwlotnicze, brytyjska wersja działa Bofors 40 mm, wystawione na terenie CFB Borden - Muzeum Wojskowe Base Borden), tak jak wyglądało w 2006 roku, sfotografowane przez Balcer ~ commonswiki. Wikimedia Commons, CC BY-3.0.

Tak opisywała to jedna z najlepszych wydawanych w tym czasie gazet państw neutralnych:

„Londyn, 26 września (P. B.) Rosyjska inwazja na Polskę zaczyna być tu przyjmowana i oceniana jeszcze spokojniej niż w pierwszych dniach po tym fakcie. Od ostatniej niedzieli lord Halifax [brytyjski minister spraw zagranicznych] spotkał się już ponownie z ambasadorem Rosji Majskim, po raz pierwszy od ostatniej rozmowy między tymi dwoma dyplomatami 23 lipca. «The New Chronicle» bawi się nawet w spekulacje, że

„Interwencja Rosjan zaczyna być postrzegana w brytyjskich kręgach rządowych jako coś w rodzaju dobrego uczynku”

[...]

Tak czy owak uderzające jest to, że Chamberlain również potraktował dziś łagodnie Sowietów w Izbie Gmin. Nie wdał się znowu w osądzanie ich nowej polityki zagranicznej, zwłaszcza zaś unikał jej ponownego potępienia. Tym bardziej z naciskiem zwrócił uwagę, że Rosjanie zajmą większą część Polski, w tym między innymi część Warszawy [w związku z polską stolicą coś źle zrozumiał] oraz pola naftowe wschodniej Galicji.

Czy miał pośrednio na myśli, że Rzesza Niemiecka, w jego ocenie, doznała poważnego ciosu? Podobnie jak minister marynarki wojennej Churchill, powtórzył w tym samym kontekście, że brytyjska blokada morska wydaje się być skuteczna, wbrew twierdzeniom Niemiec.”

(England, „Luxemburger Wort“, 27. September 1939, S. 3. Czytaj w oryginale tutaj.)

Jeżeli ktoś miał jeszcze jakieś wątpliwości co do tego w jakim celu premier rządu Jego Królewskiej Mości, zaprawdę czcigodny Neville Chamberlain „zagwarantował” niepodległość Polski, to jego rząd był jak najbardziej w stanie właściwie to wyjaśnić.

1 października Churchill, sprawujący wówczas stanowisko ministra marynarki wygłosił przez radio prostalinowskie przemówienie

… w którym oznajmił m. in.: „Mieliśmy nadzieję, że rosyjskie armie staną na zajętych obecnie przez nie pozycjach, na tej linii granicznej, jako przyjaciele i sprzymierzeńcy Polski zamiast wystąpić wobec niej jako najeźdźca. Jednak sam fakt, że rosyjskie armie wyszły na tę linię wynika z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa Rosji wobec nazistowskiego zagrożenia. Jak by na to nie patrzeć, w ten sposób powstał tam tak jakby front wschodni, którego faszystowskie Niemcy nie ważą się otworzyć atakując ZSRR. Kiedy pan von Ribbentrop został w ubiegłym tygodniu wezwany do Moskwy, przybył tam po to aby uznać fakty. Fakty zaś są takie, że plany reżimu narodowych socjalistów odnośnie przejęcia kontroli nad krajami bałtyckimi oraz zajęcia Ukrainy znalazły się w martwym punkcie.”

(Czytaj w oryginale tutaj)

Zupełnie otwarcie cenzurowana prasa błyskawicznie podchwyciła głoszone przez sprawujących władzę polityków opinie. Jej czytelnicy (a gazety czytano wówczas wszędzie – jedyną alternatywę stanowiło radio) byli już przecież naprawdę przerażeni pierwszym popisem wojowniczego współdziałania dwóch wielkich mocarstw, porządkujących dla siebie miejsce w Europie Środkowej.

Tak więc wobec czytelników gazet roztaczano perspektywę nieuniknionego na dłuższą metę, potężnego starcia między niemieckim parciem na wschód, a radzieckim (i odwiecznie rosyjskim) parciem na zachód

„Taka akcja, podjęta przez Rosję – wszystko jedno bolszewicką czy kierującą się nacjonalizmem – nie może nie wywrzeć wpływu na narody słowiańskie. W osobie Stalina najwyraźniej znalazł się w Rosji nowy car, który zbiera z powrotem wszystkie ziemie ruskie.” Tak to oceniała jedna z gazet francuskich.

(Rußlands Rolle, Paris, 25. Sept., „Luxemburger Wort“, 27. September 1939, S. 1. Czytaj ten przedruk tutaj)

Tak też w końcu sprawy miały się potoczyć. Tyle tylko, że ten ogromny walec historii, który zaczął się toczyć również na terytoriach zamorskich, zmiażdżył olbrzymie bogactwa W. Brytanii i Francji, zgruchotał ich imperia kolonialne, zaś skutki tego wszystkiego stawiają już pod znakiem zapytania samo przetrwanie tych dwóch krajów. Jak się okazuje, nawet i w sprawach politycznych – Pan Bóg nierychliwy ale sprawiedliwy.