Der britische Historiker und Kolumnist Arthur Bryant, die Hochmut der Angelsachsen und das freudlose Kichern der Geschichte

Im Jahr 1938 war Großbritannien ein Gegenstand der Bewunderung von dem Rest der Welt nicht mehr. Bis auf seine Automobilindustrie, und diese gedieh dank einem Mann: William Richard Morris, Burggraf von Nuffield. Er war der britische Henry Ford, also schien alles möglich zu sein für seine Nuffield-Organisation. Die Organisation stellte mehr und mehr Kraftfahrzeuge her, wie diesen auf MG PA basierenden Rennfahrer. Morris Motors erfreute sich einen damals immer noch einzigartigen Ruf in Europa für die Herstellung einfacher, aber zuverlässiger und preislich attraktiver Fahrzeuge.

Lothar Spurzem (edited by Alchemist-hp) - Own work, CC B-Y 2.0

Sie können in der englischsprachigen Wikipedia Folgendes lesen: "Bryant war in der Tat ein Nazi-Sympathisant und faschistischer Mitreisender, weicher als potenzieller Verräter der Internierung 1940 nur knapp entging." Das ist leider eine falsche Angabe. Die Beurteilung seiner Haltung als englischer romantischer Einzigartigkeit-Gedanke und Überzeugung über die Vorbestimmung der „britischen Rasse“ die Welt zu beherrschen scheint weitaus genauer zu sein. Es wäre also viel besser, dies und jenes aus seiner eigenen Meinungen zu lesen.

„Die riesigen Zuweisungen für das Kriegsmaterial, die Großbritannien in den letzten Monaten gemacht hat, haben als Folge dass viele Leute wegen der Gefahr des neuen Weltkriegs sich Gedanken machen.“

„Als aber die britische Politik in der Vergangenheit mit einem guten Beispiel versuchte, die anderen Nationen der Welt durch Entwaffnung für den Frieden zu gewinnen, wurde die Mehrheit der Völker des Imperiums von größerer Besorgnis.“ So viel Einführung in das Thema, aus der damaligen australischen Presse. Demnächst setzte der australische Tageblatt diese Ausführungen mit Bryants eigenen Worten fort:

[Rearmament, The Beaudesert Times (Qld. : 1908 - 1954), Fr. 30. April 1937, Page 4]

Herr Arthur Bryant, der in den "London Illustrated News" schreibt, lobt die Wiederbewaffnung und zeichnet damit ein anschauliches Bild des wohlhabenden britischen Weltreichs in einem geschwächten Zustand, der von einem Rudel gieriger Wölfe verwüstet wird, die alles, was nur die heutige Hochkultur gebaut hat in ihrer verrückten, gierigen Lust, zerstören bereit sind. Er sagt, es ist zweifellos eine schöne Sache, dass Großbritannien endlich aufgerüstet werden soll.

„In dieser Welt kann erst dann Frieden geben, als wenn Reichtum und Macht in derselben Hand sind.“

„Lassen Sie diese zwei Dinge einmal geteilt werden und es wird sicher ein hässliches Gerangel folgen.“ Er machte deutlich, dass auch alle Länder, die nur etliche, wenig wirtschaftlich erschlossene britische Kolonien übernehmen wollen, Raüberstaaten seien.

„So lange zum Beispiel, als die irdliche Macht so stark aufrecht erhalten wird wie in England, wird wohl kein Mensch die Kunstwerke in der Nationalgalerie begehren. Es wäre aber genug das Hauptstadt-Kommando der Polizei im Namen der menschlichen Brüderlichkeit abzuschaffen, und die Schritte der Nationalgalerie würden wohl mit dem Blut von Kunsthändlern und Sammlern rot verlaufen.“

Dann verglich er alle anderen Nationen zu Bauernknechten, die aufgrund ihrer eingeborenen Dummheit in ihrem Leben kein Vermögen anhäufen konnten

Selbst wenn derartige Völker alle britischen Schutzgebiete untereinander aufteilten könnten, glaubte er nicht, dass sie irgendetwas daran gewinnen imstande wären. „Ein unbewaffnetes britisches Weltreich ist daher eine ständige Versuchung für jedes bedürftiges Volk. Das Weltreich unbewacht zu halten, ist es, als würde man Geld auf dem Schminktisch eines Hauses lassen, dessen Diener tagtäglich der Meinung sind, viel zu wenig verdient zu haben. Ein wiederbewaffnetes Großbritannien wird also ein Großbritannien sein, das aufgehört hat, die Anderen zu einem kolonialen Teilungskrieg zu beflügeln, und das wird zumindest an sich sehr gut für die Welt sein.

Wie auch immer wir zu unseren [kolonialen] Besitztümer gekommen sind, sie sind unendlich mehr nützlich für die Menschheit, solange sie friedlich in einer starken Hand aufrechterhalten sind, als wenn sie von vielen Schwachen [anderen Staaten] geschnappt und dann heftig umkämpft würden.“

Es ist schwierig, die richtigen Worte zu finden, um die obigen Sätze zu kommentieren

Wie armselig war dieser Gelehrte, der gar nicht ahnte, dass zu dieser Frage das letzte Wort noch nicht gesprochen ist…! In jedem Fall hat der polnische Journalismus diesen Zustand bereits damals erkannt: "Die Engländer sind immer am meisten kompromissbereit, suchen keinen hundertprozentigen Erfolg, kümmern sich nicht so viel um Glanz und Glitter, sind aber gleichzeitig sehr eingebildet, unglaublich stolz und verachtend.“ (Bys., Pokój tylko na jutro, Głos Poranny, 1. Oktober 1938, S. 2) Angesichts dessen, was oben geschrieben wurde, musste man sagen, wie im Titel dieser Spalte aus einer alten Zeitung; Die Münchner Konferenz hat um den Frieden für morgen gesorgt, aber nicht für übermorgen.

Dann, als ob für die damals schon zahlreiche Ausländer mit englischen Sprachkenntnissen, fügte Sir Arthur hinzu: „Man muss doch realistisch sein und die Welt so betrachten, wie sie wirklich ist.“

Bryants weitere Ausführungen waren auch ein Hinweis für britische Politiker, oder eher, sie spiegelten die Ansichten der Schattenelite Großbritanniens und der Herrschafgebiete seiner Majestät wider

„Es gibt aber noch ein oder zwei weitere Überlegungen, die ausgerechnet Realisten berücksichtigen müssen. Es ist richtig, dass wir uns auf den Krieg vorbereiten sollten, um die Versuchung eines Eroberungskrieges zu beseitigen. Aber es ist nicht richtig, dass wir uns auf den Krieg vorbereiten sollten, um ein Krieg zu entfachen. In Großbritannien gibt es heute mehr als nur eine Tendenz, von unseren kriegsähnlichen Vorbereitungen zu sprechen, als wären sie ein unvermeidlicher und sogar ziemlich aufregender Auftakt für den Krieg. [...]

Dabei die größten Enthusiasten für dieses neue Armageddon — wie der letzte große Krieg, der geführt werden sollte, um alle Kriege zu beenden — sind die extremen Pazifisten aus dem vor ein paar Jahren beendeten Zeitalter. Diese Genfer Wölfe im Schafpelz, die jeden Tag in der Halle von Prince Albert in London ein grausames Konzert geben wollen, betrachten die Welt mit einem gehetzten Blick, so lange als daraus blutiger Ernst wird. Diese Männer des Friedens möchten gern vor dem Frühstück ein Dutzend Nazis eigenhändig töten, um ihren Appetit zu steigern. Es gibt keine so blutrünstige Geschöpfe in der Welt als wütende Friedenstauben!“

Der berühmte damals Publizist zögerte nicht, zu erklären, was für ein Ziel und Zweck die ganze britische Aufrüstung habe

Zugleich war für ihn das Prinzip klar; Dummköpfe und die Schwachen müssen dem Feind überlassen werden. „Denn es scheint, als ob der Krieg, der kommen wird, nicht für die Verteidigung bedrohter nationaler Interessen, sondern für etwas, das viel edler ist — der Sache der kollektiven Sicherheit, geführt werden soll. Sie fordern einen Kreuzzug, bei dem das aufgerüstete Großbritannien eine Schlüsselrolle spielen würde, dank dem es sich mit unsterblichem Ruhm abdecken könnte. Der Ausbruch von Feindseligkeiten in einer abgelegenen Ecke Europas soll im Namen des guten Willens und der Vernunft ein Weltkrieg als Folge haben. Das Elend von einigen Tausenden soll, ihnen zuliebe, zum Elend von Millionen werden.“

Das freudlose Lachen der Geschichte

Die Briten haben zu diesem wegweisenden Zeitpunkt der Weltgeschichte ihre Kräfte und Möglichkeiten unbeschreiblich überschätzt. Im Zusammenhang damit sie haben Entscheidung getroffen keinen einzigen Quadratkilometer aus ihrem Weltreich an andere europäische Länder oder an Japan freiwillig abzutreten. Aus dieser falschen Voraussetzung ausgehend hat ihre Oberschicht wohl die Entscheidung getroffen, den neuen großen Krieg nur um das Beherrschen des Weltmeere zu führen.

Die Achsenmächte wurden, aus diesem Standpunkt ausgehend, als Feind mit welchem man keinen dauerhaften Frieden schließen kann, beurteilt. Alle Zugeständnisse zugunsten dieser Gruppe von Staaten sowie ihrer Verbündeten sollten nur günstige Bedingungen für die britische und kanadische Aufrüstung erzielen. Die sogenannten britischen Garantieversprechen für vier osteuropäische Länder haben dasselbe Ziel und Zweck gehabt; die Zeit zu gewinnen.

Die Folgen derartiger Politik konnten nur verheerend sein. Infolge des zweiten gewaltigen Zusammenpralls zwischen dem Deutschtum und den Angelsachsen wurden auch die Sieger zu Verlierer. Das britische Weltreich, seit drei Hundert Jahren gebildet, hat binnen nächsten dreißig Jahren aufgehört zu bestehen, und Sir Arthur Bryant sollte noch lange genug sein irdisches Leben leben, um die Auflösung des größten Weltstaates der Weltgeschichte als vernünftig und nützlich zu loben.

Brytyjski historyk i felietonista Arthur Bryant – anglosaska pycha i chichot historii

W roku 1938 Wielka Brytania nie była już dłużej przedmiotem podziwu całego świata. Z wyjątkiem przemysłu samochodowego, który rozkwitał dzięki jednemu człowiekowi: Williamowi Richardowi Morrisowi, wicehrabiemu Nuffield. Był brytyjskim Henry Fordem, więc wszystko wydawało się możliwe dla jego Organizacji Nuffielda. Organizacja produkowała coraz więcej samochodów, takich jak samochód wyścigowy MG PA, z wciąż jeszcze unikalną w Europie reputacją w dziedzinie produkcji samochodów wysokiej jakości i polityki stałego obniżania cen.

Lothar Spurzem (edited by Alchemist-hp) - Own work, CC B-Y 2.0

W anglojęzycznej Wikipedii można przeczytać że: „Bryant był w rzeczywistości sympatykiem nazizmu i wymieniał poglądy z faszystami, wskutek czego, jako potencjalny zdrajca, z trudnością uniknął internowania w 1940 roku.” Jest to niestety błędna informacja. Ocena jego postawy jako przekonania o angielskiej romantycznej unikalności i skazaniu „rasy brytyjskiej” na dążenie do panowania nad światem wydaje się bliższa prawdy. Tak więc o wiele lepiej byłoby przeczytać to i owo z jego własnych opinii.

„Wielkie zamówienia na materiały wojenne, które złożyła Brytania w ciągu ubiegłych paru miesięcy, posiały w sercach wielu ludzi obawę przed nadchodzącą wojną.”

„Tylko że uprzedni kurs polityki brytyjskiej, kiedy to próbowano, dając dobry przykład od siebie, nakłonić inne kraje, aby przyłączyły się do budowania pokoju na świecie, dokonując rozbrojenia, jeszcze bardziej zaalarmował większość krajów wchodzących w skład Imperium Brytyjskiego.” Tyle wprowadzenie do tematu, dokonane w ówczesnej prasie australijskiej. Dalej zaś:

Rearmament, „The Beaudesert Times” (Qld. : 1908 - 1954), Pt 30 kwi 1937, s. 4

„Pan Artur Bryant, pisząc dla Illustrated London News, rekomenduje dozbrojenie oraz przezbrojenie. Przedstawia przy tym nadzwyczaj obrazowe porównanie bogatego Imperium Brytyjskiego do słabo strzeżonej owczarni. W tak opłakanym stanie może nań w każdej chwili napaść wataha wygłodniałych wilków, których szaleństwo i chciwość zniszczą całe obecnie istniejące dzieło cywilizacji. Jak powiada, w tej sytuacji nie ma już najmniejszych wątpliwości co do tego, że Wielka Brytania musi zostać ponownie w pełni uzbrojona.”

„Jedyną rękojmię pokoju na tym świecie stanowi połączenie bogactwa i potęgi w jednych i tych samych rękach.”

„Gdy tylko ta zasada zostanie złamana dochodzi do bezlitosnej bijatyki o podział majątku.” Dał jasno do zrozumienia, że nawet kraje pragnące przejąć choćby tylko niektóre, słabo zagospodarowane brytyjskie kolonie, to państwa zbójeckie. „Tak więc, na ten przykład, jak długo porządek doczesny jest trwały i niewzruszony, jest rzeczą bardzo mało prawdopodobną, aby ktokolwiek zdołał przywłaszczyć sobie dzieła wystawione na sprzedaż w Krajowej Galerii Obrazów. Wystarczy jednak, że ktoś w imię hasła jakoby wszyscy ludzie są braćmi wpadnie na pomysł, aby zlikwidować Stołeczną Komendę Policji, a schody tego przybytku najpewniej spłyną krwią sprzedających i kolekcjonerów.”

Następnie porównał wszystkie inne narody do parobków, którzy niczego w życiu się nie dorobili z powodu własnej, wrodzonej głupoty

Nawet gdyby podzieliły między siebie wszystkie brytyjskie posiadłości to – jego zdaniem – nic by z tego nie miały. „Stąd też nieuzbrojone Imperium Brytyjskie stanowi bezustanną pokusę dla wszystkich narodów mających trudności z zapewnieniem sobie dobrobytu. Pozostawienie go bez opieki ze strony odpowiednich sił zbrojnych można porównać do zostawienia pieniędzy na toaletce w przedpokoju domu, w którym służba jest bezustannie niezadowolona z wysokości swoich wynagrodzeń. Tak więc przezbrojona i dozbrojona Wielka Brytania przestanie stanowić pokusę do prowadzenia wojen o podział jej kolonii. To zaś w gruncie rzeczy wyjdzie tylko na dobre całemu światu.

Albowiem bez względu na to, w jaki sposób weszliśmy w posiadanie tak rozległych terytoriów, to jest i będzie z nich nieskończenie większy pożytek jeśli pozostaną w jednych i tych samych rękach. Naszą silną ręką pokierujemy nimi tak, aby panował w nich spokój i aby cały rodzaj ludzki odnosił z nich korzyść, podczas gdy w innym wypadku zostałyby rozdrapane i jedni słabi gracze wyrywaliby je drugim.”

Wręcz trudno jest znaleźć odpowiednie słowa, by skomentować powyższe zdania

będące świadectwem postawy Lorda Benbentama. W każdym razie polska publicystyka już wtedy dostrzegła ten stan ducha: „Anglicy są zawsze najbardziej skłonni do kompromisów, nie szukają stuprocentowych sukcesów, nie dbają o blichtr zewnętrzny, ale równocześnie są bardzo zarozumiali, bezgranicznie dumni i hardzi." (Bys., Pokój tylko na jutro, „Głos Poranny”, 1 X 1938, s. 2) Biorąc pod uwagę to co wyżej napisano trzeba było sobie powiedzieć, jak w tytule tego felietonu ze starej gazety; konferencja monachijska zapewniła pokój na jutro, ale już nie na pojutrze.

Tak jakby na użytek już wtedy dość licznych cudzoziemców znających angielski sir Artur dodał : „Po prostu trzeba być realistą i patrzeć na świat taki jaki jest realnie.”

Dalsze wywody Bryanta stanowiły również pewną wskazówkę dla brytyjskich polityków, a raczej były odbiciem poglądów rzeczywistych ośrodków władzy Brytanii i jej dominiów

„Są jednak co najmniej dwa inne względy, które właśnie będąc realistą należy koniecznie brać pod uwagę. To prawda że powinniśmy przygotować się do wojny w celu usunięcia pokusy załatwienia różnych spraw przy pomocy wojny, ale nie jest rzeczą słuszną przygotować się do wojny po to, aby ją rozpocząć. Nie da się ukryć, że obecnie w Wielkiej Brytanii występuje coś więcej aniżeli tendencja do rozprawiania w dość szczególny sposób – w różnych debatach – o naszych przygotowaniach, nie mających być w założeniu przygotowaniami do wojny. Rozprawiania tak jak gdyby wojna była czymś nieuniknionym, a zarazem pięknym i podniecającym.

Okazuje się, że najwięcej zagorzałych zwolenników taki Armagedon ma wśród ludzi, którzy jeszcze kilka lat temu dali się poznać jako skrajni pacyfiści. Podobnie było podczas wielkiej wojny, która miała zakończyć wszystkie wojny. Te genewskie wilki w owczej skórze, pragnące dawać codziennie okrutny koncert życzeń na Sali Księcia Alberta w Londynie, patrzą na świat jastrzębim wzrokiem, gotowe spaść z nieba na z góry upatrzone ofiary. Mają ochotę własnoręcznie zabić z tuzin nazistów przed śniadaniem, na poprawę apetytu. Nie ma na tym świecie bardziej krwiożerczych stworzeń niż rozwścieczone gołąbki pokoju!”

Słynny wówczas publicysta nie wahał się ujawnić czemu służą wszystkie brytyjskie zbrojenia.

Zarazem wynikała z tego jasno zasada; słabych i głupich trzeba rzucić na pożarcie. „Jeśli o nich chodzi to nie należy prowadzić wojny w obronie zagrożonych interesów narodowych, ale o coś nieskończenie bardziej szlachetnego – w imię systemu zbiorowego bezpieczeństwa. Nawołują do jakiejś wyprawy krzyżowej, w której przezbrojona i dozbrojona Wielka Brytania miałaby do odegrania kluczową rolę, dzięki czemu mogłaby okryć się wiekopomną sławą. Wydaje im się, że rozpoczęcie działań wojennych w jakimś zapadłym kącie Europy powinno doprowadzić do wojny światowej. Tak, aby nieszczęście iluś tam tysięcy ludzi dotknęło miliony.”

Chichot historii

Brytyjczycy niesamowicie przecenili swoje siły i możliwości w tym rozstrzygającym dla dalszej historii świata okresie. W związku z tym postanowili nie oddać dobrowolnie ani jednego kilometra kwadratowego z własnego imperium innym krajom europejskim lub Japonii. Opierając się na tym fałszywym założeniu, ich wierchuszka prawdopodobnie podjęła decyzję, aby prowadzić nową wielką wojnę wyłącznie w imię panowania na morzu. Z tego punktu widzenia państwa Osi zostały uznane za wroga, z którym nie można zawrzeć trwałego pokoju. Wszelkie ustępstwa na rzecz tej grupy państw, a także ich sojuszników, miały tylko osłonić podjęty w Brytanii i Kanadzie wysiłek na rzecz przezbrojenia i dozbrojenia Imperium Brytyjskiego. Tak zwane brytyjskie gwarancje dla czterech krajów Europy Wschodniej miały ten sam cel; zyskać na czasie.

Skutki takiej polityki mogły być wyłącznie katastrofalne. W wyniku drugiego wielkiego starcia między niemczyzną a Anglosasami zwycięzcy stali się również pokonanymi. Imperium Brytyjskie, tworzone uprzednio przez trzysta lat, przestało istnieć w ciągu najbliższych trzydziestu, a Sir Arthur Bryant żył jeszcze na tym świecie wystarczająco długo, aby zobaczyć rozpad największego światowego państwa w historii i wychwalać jego koniec jako rozsądny i pożyteczny.

Układ monachijski — podwójna zdrada Zachodu

 Messerschmitt Bf 109, często acz błędnie nazywany również Me-109, był pierwszym (i to w skali światowej) nowoczesnym samolotem o pojedynczym, dolnym płacie skrzydeł, który został przyjęty na uzbrojenie jako myśliwiec. Niebezpieczeństwo pojawienia się tych myśliwców na brytyjskim niebie było główną przyczyną porozumienia monachijskiego. Ten typ samolotu miał mieć ogromny wpływ na przebieg wydarzeń w Europie przez następne pięć lat. Kadry z wideo z YouTube: Il2 Great Battles - Bf109 K4 Kurfürsts entry

Układ monachijski został zawarty między niemieckim kanclerzem i wodzem Adolfem Hitlerem, brytyjskim premierem Nevillem Chamberlainem, premierem Francji Édouardem Daladierem oraz dożywotnim szefem rządu włoskiego Benito Mussolinim. Przedstawiciele Czechosłowacji oraz sprzymierzonego z nią Związku Radzieckiego nie zostali zaproszeni na tę konferencję. Porozumienie przewidywało, że Czechosłowacja będzie musiała zrzec się Sudetów na rzecz Rzeszy Niemieckiej oraz wycofać stamtąd swoją administrację cywilną i armię w ciągu dziesięciu dni. Prawdziwie przyczyny i skutki tego układu były jednak nieco inne niż uczono tego w szkołach „za komuny” (i naucza się tak samo do dzisiaj).

Sudety były w większości (około 93 procent) zamieszkane przez ludność niemiecką i austriacką, uprzednio uciskaną przez rząd w Pradze

Tego rodzaju rozwiązanie zostało wymuszone kilka dni później przez Polskę, przy wsparciu Niemiec hitlerowskich, w odniesieniu do Śląska Cieszyńskiego, gdzie polska ludność została pozbawiona jakichkolwiek praw mniejszości narodowych. Cała ta ludność entuzjastycznie witała Wojsko Polskie, zwłaszcza armaty i czołgi toczące się po cieszyńskim bruku.

Zachodnia część Śląska Cieszyńskiego została zajęta w 1919 r. przez wojska czeskie, łamiąc opór całej polskiej ludności tej dzielnicy. Zwrot Zaolzia uroczyście powitano w całej Polsce. W ten sposób polityka czeskich szowinistów, którą zresztą naśladuje się obecnie w krajach bałtyckich, znalazła fatalne zakończenie.

Porozumienie monachijskie, zwane w Związku Radzieckim i w Czechach od samego początku „zdradą monachijską”, stało się rok później zapalnikiem paktu Hitler-Stalin, ale miało zapewnić pokój w Europie na dziesięciolecia

Tak mówił o tym Neville Chamberlain: „Osiągnięte obecnie rozwiązanie problemów czechosłowackich jest moim zdaniem jedynie wstępem do większego, trwałego porozumienia, w ramach którego może zostać zapewniony pokój w całej Europie.

Dziś rano odbyłem kolejną rozmowę z niemieckim kanclerzem panem Hitlerem, a tutaj jest papier, na którym jest jego i mój podpis. [...] My, tzn. niemiecki wódz i kanclerz oraz brytyjski premier, odbyliśmy dziś kolejne spotkanie i wspólnie uznajemy, że zagadnienie stosunków angielsko-niemieckich ma pierwszorzędne znaczenie dla naszych dwóch krajów i dla Europy.

Uważamy, że umowa zawarta wczoraj wieczorem i angielsko-niemiecki układ o zbrojeniach morskich stanowią symbol pragnienia naszych dwóch narodów, aby nigdy więcej nie prowadzić ze sobą wojny. Postanowiliśmy, że metoda wzajemnego naradzania się będzie metodą przyjętą w celu rozwiązania wszelkich innych spraw, jakie budzą obawy w naszych dwóch krajach. Jesteśmy też zdeterminowani, aby usuwać wszelkie możliwe źródła nieporozumień i zgodni co do tego, że taka decyzja przyczyni się do pokoju w Europie.”

Porozumienie monachijskie zostało przyjęte z entuzjazmem we wszystkich stolicach europejskich, z wyjątkiem Pragi i Moskwy

"Premier Daladier wylądował, powracając z Monachium o godzinie 15.07 na lotnisku Le Bourget. Duża liczba ludzi przybyła na to lotnisko, położone około 10 kilometrów od granic Paryża. Na lotnisku, wokół lotniska i na tarasach wokół lotniska ustawiły się pierścienie złożone z dziesiątków tysięcy ludzi, które entuzjastycznie machały w stronę samolotu kiedy ten wciąż jeszcze krążył na dużej wysokości.”

Zusatz zu dem Abkommen: Triumphaler Empfang Daladiers in Paris, „Luxemburger Wort“, 1. Okt. 1938, S. 2

Z okazji pokojowego zakończenia konferencji monachijskiej w sobotę 1 października w kościołach Londynu pastorzy i księża odprawili uroczyste nabożeństwa dziękczynne. Ponad 100 tysięcy osób uczestniczyło w nabożeństwach w katedrze św. Pawła i we wszystkich innych kościołach: anglikańskich, katolickich i protestanckich. Policjanci i parlamentarzyści siedzieli i stali obok robotników, chwaląc Boga z powodu zachowania pokoju. Obecni byli wszyscy brytyjscy parowie królestwa. To tylko dwa spośród niezliczonych przejawów radości z powodu uniknięcia nowej, jeszcze straszniejszej wojny po tym jak wciąż jeszcze bolały rany zadane narodom przez pierwszą światową.

Zarazem jednak zabrzmiały twardo w uszach uważnych obserwatorów wydarzeń pełne arogancji słowa szefa Rządu Jego Królewskiej Mości: „Jakież to straszne, fantastyczne, niewiarygodne, że powinniśmy tu [na Wyspach Brytyjskich] ryć okopy [właściwie rzecz biorąc chodziło o rowy przeciwlotnicze] i przymierzać maski gazowe z powodu kłótni w odległym kraju między ludźmi, o których nic nie wiemy.” Na dodatek wypowiedział te słowa przez radio, aby cały świat jak najszybciej się o nich dowiedział.

Złote myśli Chamberlaina dawały do myślenia, ale tylko kilku polskich patriotów odczytało je jako wyraźny sygnał ostrzegawczy

Sytuacja w Europie była niewesoła, a wiele podstawowych problemów mocarstw zachodnich wręcz rzucało się w oczy. Po tym jak doszło do ogromnych strat w ludziach wśród młodych mężczyzn w W. Brytanii i Francji (powstało określenie: stracone pokolenie), oba te kraje załamały się demograficznie i ekonomicznie, a ich elity niemal zupełnie utraciły optymizm i poczucie misji cywilizacyjnej. Stało się jasne kto naprawdę przegrał pierwszą wojnę światową. Oto jeden z głosów rozsądku, których nie wysłuchano w roku 1939:

"W obecnej sytuacji można określić dokładnie rodzaj dwóch sił sobie przeciwstawnych, działających we Francji i Anglii za i przeciw wojnie. Kto jest za wojną? [...]

W szczególe są to ludzie, którym uderzyła do głowy propaganda czesko-sowiecka, niesłychanie wiele rozrzucająca pieniędzy, która wmawia w opinię zachodnioeuropejską, że Czechosłowacja jest bastionem demokracji, ostatnią zaporą przeciw sfaszyzowaniu Europy.

[...]

Przeciw temu prądowi występuje inny – pokojowy, defetystyczny, wychodzący z założenia, że niech ginie Czechosłowacja byle by móc odwlec choćby o parę lat starcie z Niemcami i Włochami. Trzeba zyskać na czasie, jeszcze się dozbroić, schować za linię Maginota i za wał stalowych cielsk angielskich pancerników i niech Hitler robi na południu i wschodzie Europy co chce! Anglia i Francja chcą pożywać swe bogactwa w pokoju. Los Czechów czy nie Czechów nic ich nie obchodzi.

Ten obóz ma za sobą jedną poważne uzasadnienie: wojna z Niemcami, nawet wygrana, nic nie może przynieść w zysku ani Francji ani Anglii. [...]

Anglia i Francja nie mają młodzieży. Jeśli dziś statystyki wykazują w tych krajach przyrost ludności, jest to czyste złudzenie. Przyrasta w tych krajach ilość tylko ilość starców na skutek przedłużania się średniego wieku ludności. Jeśli teraz te kraje rzucą na pastwa molocha wojny tę resztę młodzieży jaką posiadają, wojna dla nich będzie zawsze przegraną i to straszliwie przegraną.

Anglia z Francją nie posiadają już dobrego materiału ludzkiego. Większość ich żołnierzy, jakich będą musiały rzucić na pola bitew – to jedynacy. Są między nimi dzielni chłopcy bez wątpienia, ale iluż jest klasycznych maminsynków i ileż jest rodzin dla których niech ginie świat, byleby ich syn żył i mógł odziedziczyć bogatą ojcowiznę. [...]

Obóz numer 2 również ma jeszcze jeden argument: „Hitler może się uspokoić po zagarnięciu Sudetów. Czechy zostaną jako państwo narodowe i dzięki temu silniejsze. Gdy Trzecia Rzesza znów wzrośnie może uda się przeciwstawić jej Polaków i Węgrów. W ostateczności można będzie skierować atak Niemiec na wschód. Nam za naszymi fortyfikacjami i pancernikami nic się nie stanie. W razie czego pomoże Ameryka i Hitlera nie potrzebujemy się bać.”

St.(anisław) Strąbski, Dwa obozy w Anglii i Francji, „Dziennik Bydgoski“, 1 X 1938, s. 1 i 2

Balansujące na krawędzi bankructwa oraz utraty swoich imperiów kolonialnych mocarstwa zachodnioeuropejskie musiały rzucić na pożarcie wszystkich naiwnych w Europie Wschodniej

Wynikały z tego jasno takie wnioski, zaś odczucia społeczne były jednoznaczne: nie chcemy wielkiej wojny w Europie za życia obecnych pokoleń. Gdyby to zależało od zwykłych ludzi, gdyby demokracja parlamentarna rzeczywiście wyrażała wolę i interesy większości wyborców, w ślad za konferencją monachijską naprawdę nastąpiłyby dalsze ustępstwa wobec Niemiec i Włoch. Ustępstwa przede wszystkim w postaci ponownego podziału kolonii i zasobów surowców. Zamiast tego jednoznacznie podjęto trzy decyzje prowadzące do wojny, której nie można było wygrać bez ogromnej pomocy ze strony Amerykanów i Sowietów. Ci pierwsi już zaczęli jej udzielać. Ci drudzy mieli zostać do tego zmuszeni.

Trzy decyzje prowadzące do wojny były następujące: odmowa zwrócenia choćby tylko byłych niemieckich terytoriów zamorskich, rozpoczęcie wyścigu zbrojeń powietrznych, szukanie sojuszu przeciwko Niemcom w Warszawie i Moskwie.

Tyle odnośnie faktów historycznych oraz wyrażanych wówczas opinii. Teraz zaś jeszcze kilka słów komentarza, w tym od jednego z ludzi, których rola miała okazać się fatalna dla Europy i katastrofalna dla Polski. Rzecz jasna postaram się uzasadnić to zdanie dokładniej w kolejnych artykułach.

Wszystko wskazuje na to, że niebezpieczna słabość brytyjskich i francuskich sił powietrznych była jedyną przyczyną minimalnych ustępstw wobec Rzeszy Niemieckiej

W roku 1938, w czasie walk powietrznych nad Chinami i Hiszpanią udowodniono, że samoloty dwupłatowe jako myśliwce są znacznie słabsze od dolnopłatowych. W tym czasie około 700 samolotów Messerschmitt Bf 109, które należały do zupełnie nowej generacji dolnopłatowych samolotów myśliwskich, przyjęto na uzbrojenie w niemieckich siłach powietrznych. Francja w ogóle nie posiadała takiego broni. W Wielkiej Brytanii dostarczono siłom powietrznym tylko niewielką ilość pierwszych brytyjskich samolotów o konstrukcji jednopłatowej (Hawker Hurricane). W znacznej mierze wykonane z drewna, technicznie ustępowały swojemu niemieckiemu odpowiednikowi.

Jesienią 1938 Królewskie Siły Powietrzne (Royal Air Force, RAF) składały się z dwupłatowców oraz wzorowanych na nich jednopłatowców. W dominiach i koloniach rozmieszczono tylko niemal symboliczne siły powietrzne, złożone z najstarszych dwupłatowców. Kadr z YouTube wideo: Gloster Gladiator Mk I

Tak więc, mając po prostu nóż na gardle, oba mocarstwa zachodnie musiały za wszelką cenę (najlepiej cudzym kosztem) zyskać na czasie. Tako rzecze William Morris – wicehrabia Nuffield, znany jako Lord Nuffield (luty 1939):

„Brytania znalazła się w czołówce cywilizowanego świata w czasie, gdy ten dążył do powszechnego rozbrojenia, a następnie święcie dotrzymywała powziętych wówczas zobowiązań, co było zresztą zgodne z najlepszą brytyjską tradycją. Mimo to jednak jej armia i flota były w stanie zupełnej gotowości w czasie, gdy doszło do tego przesilenia [kryzysu sudeckiego], aczkolwiek nie da się tego powiedzieć o lotnictwie, gdzie największym problemem okazał się brak samolotów. Udało się jednak usunąć tę bolączkę, zaś obecnie – jak zapewnił – budowa samolotów posuwa się w szybkim tempie do przodu.” Niestety, w ostatnim zdaniu świadomie kłamał.

National Defence. Lord Nuffield Views, “The Age” (Melbourne), 14 II 1939, s. 7

Münchner Abkommen: Der Doppelverrat der Westmächte

Messerschmitt Bf 109, ganz oft doch falsch auch Me-109 genannt, war der erste moderne Tiefdecker, der im Weltmaßstab in Dienst in der Eigenschaft des Jägers gestellt wurde. Die Gefahr des Erscheinens dieser Jagdflugzeuge am britischen Himmel war die Hauptursache des Münchner Abkommens. Der Flugzeug-Typ sollte den Gang der Ereignisse in Europa auch die nächsten fünf Jahre lang sehr stark beeinflussen. (Der Bildfnster aus dem YouTube-video Il2 Great Battles - Bf109 K4 Kurfürsts entry)

Das Münchner Abkommen wurde in der Nacht vom 29. auf den 30. September 1938 vom deutschen Kanzler und Führer Adolf Hitler, dem britischen Premierminister Neville Chamberlain, dem französischen Ministerpräsidenten Édouard Daladier sowie dem italienischen Regierungschef aufs Lebenszeit Benito Mussolini geschlossen. Die Vertreter der Tschechoslowakei und der mit ihr verbündeten Sowjetunion waren zu der Konferenz nicht eingeladen. Das Abkommen bestimmte, dass die Tschechoslowakei das Sudetenland an das Deutsche Reich abtreten und binnen zehn Tagen von ihrer Zivilverwaltung sowie dem Heer räumen musste. Die wahren Ursachen und Folgen des Abkommens sind aber etwas anders als es in der Schule gelernt wird.

Das Sudetenland war mehrheitlich (etwa 93 Prozent) durch die deutsche sowie österreichische Bevölkerung bewohnt

… die bisher durch die Regierung in Prag unterdrückt wurde. 

Derartige Lösung wurde ein paar Tage später durch Polen, mit Unterstützung von Hitlers Deutschland, in Bezug auf Teschner Schlesien, wo die polnische Bevölkerung jede Minderheitenrechte beraubt wurde, auch erzwungen. Am 1. Oktober marschierte die Deutsche Wehrmacht in das Sudetenland ein, und am nächsten Tag rollten die polnischen Panzer und Kanonen, durch die Bevölkerung begeistert willkommen, in den Straßen von Teschen. Auf einem der Transparente sehen wir die Anschrift: „Wir haben auf euch [d. h. Polnische Soldaten] 600 Jahre lang gewartet.“

Der westliche Teil des Teschner Schlesiens wurde 1919 durch die tschechische Armee, gegen den Widerstand der gesamten Bevölkerung des eindeutig polnisch geprägten Gebietes, besetzt. Die Rückgabe des Olza-Gebietes wurde in ganz Polen gefeiert. So mündete die unselige Politik der tschechischen Chauvinisten, die übrigens heutzutage in den baltischen Staaten nachgeahmt wird.

Das Münchner Abkommen, in Sowjetunion und in Böhmen seit Anfang an auch Münchner Verrat genannt, wurde ein Jahr später zum Zündstoff des Hitler-Stalin-Paktes

... sollte aber den Frieden in Europa für Jahrzehnte sichern. Dies versprach jedenfalls Neville Chamberlain: „Der deutsche Kanzler und ich betrachten das Abkommen, welches heute Nacht unterzeichnet wurde, und den deutsch-englischen Flottenvertrag als symbolisch für den Wunsch unserer beiden Völker, niemals wieder gegeneinander Krieg zu führen. In dieser Erklärung wird zugleich die Absicht ausgesprochen, auch andere Fragen zwischen beiden Ländern auf dem Wege gegenseitiger Aussprache zu regeln.“

Es wurden jedoch auch andere, historisch gewordene Worte des Regierungschefs, in diesen dramatischen Tagen ausgesprochen. Worte, die alle Osteuropäer nie vergessen sollen: „Wie schrecklich, fantastisch und unglaublich ist es, dass wir hier Gräben ausheben und Gasmasken anprobieren sollten, weil es in einem weit entfernten Land Streit zwischen Menschen gibt, von denen wir nichts wissen.“

Dies war ein klares Signal auch an Polen und einige kluge polnische Patrioten haben es richtig verstanden

Die Lage in Europa war unselig und viele der grundlegenden Probleme der Westmächte wurden auffällig. Nach den gewaltigen Menschenverlusten unter jungen Männern in Großbritannien und Frankreich (daher der Begriff: verlorene Generation) brachen beide Länder demografisch und wirtschaftlich zusammen. Ihre Eliten verloren fast vollständig ihren Optimismus und ihren Sinn für die Tätigkeit als Kulturträger. Es wurde klar, wer den ersten Weltkrieg wirklich verloren hat. So schrieb man damals, mit prophetisch heute wirkenden Sätzen in Polen, Bromberg (Bydgoszcz).

„In der gegenwärtigen Situation ist es möglich, genau zu bestimmen, welche zwei in Frankreich und England für und gegen den Krieg wirkenden Gegenkräfte es gibt. Wer befürwortet den Krieg? [...]

Dies betrifft insbesondere Menschen, denen die tschechisch-sowjetische Propaganda, für welche man kein Geld sparen versuchte, einige merkwürdige Ansichten einzuprägen konnte. Ein Teil der westeuropäischen Öffentlichkeit wurde davon überzeugt, die Tschechoslowakei sei das Bollwerk der Demokratie, und falls dieses verloren werden sollte, da werden auch alle andere Länder Europas der faschistischen Ideologie zunehmend anfällig.

Es gibt aber eine andere gesellschaftliche Orientierung, die als friedlich oder defätistisch bezeichnet werden kann. Ihre Vertreter gehen davon aus, dass die Tschechoslowakei nicht so wichtig ist. Sie können das Land aufopfern, nur um ein Zusammenprall mit Deutschland und Italien um einige Jahre hinauszuschieben. Sie müssen Zeit gewinnen, sich noch besser aufzurüsten. Es lohne sich am besten – so behaupten sie – sich hinter der Maginot-Linie und hinter dem Schar der ungeheuren englischen Schlachtschiffe zu verstecken und Hitler machen lassen, was er will, im Süden und Osten Europas. Die Gesellschaften Englands und Frankreichs wollen das Leben genießen und sich an angesammeltem Reichtum erfreuen. Das Schicksal der Tschechen und anderer Osteuropäer ist ihnen ganz egal!

Diese gesellschaftliche Orientierung hat eine ernstzunehmende Begründung für ihre Haltung: Krieg gegen Deutschland, selbst wenn man gewinnt, kann weder Frankreich noch England Gewinn bringen. [...] England und Frankreich haben keine Jugend. Wenn Statistiken in diesen Ländern heute einen Bevölkerungsanstieg zeigen, ist dies eine reine Illusion. In diesen Ländern nimmt die Zahl der älteren Menschen infolge der Verlängerung des Durchschnittsalters der Bevölkerung zu. Wenn diese Länder jetzt den Rest ihrer Jugend für den Moloch der Kriegsführung aufopfern, wird der Krieg für sie jedenfalls eine Niederlage und eine schreckenhafte dazu bedeuten.

England und Frankreich haben kein gutes menschliches Material mehr. Die meisten ihrer Soldaten, die sie im Ernstfall auf die Schlachtfelder werfen müssten, sind die einzigen Söhne ihrer Eltern. Es gibt zweifellos mutige Jungen unter ihnen, aber wie viele geradezu klassische Muttersöhnchen gibt es in den Reihen und wie viele Familien gibt es, für die die Welt sterben sollte, wenn nur ihr Sohn leben würde um ein reiches Erbe erben könnte?

Lager Nr. 2 hat noch ein weiteres Argument: Hitler kann sich nach der Besetzung des Sudetenlandes beruhigen. Die Tschechische Republik wird zum Nationalstaat und daher verstärkt bleiben. Ihr Denkweise ist folgend: Wenn das Dritte Reich noch stärker werde, könnten wir Polen oder Ungarn überreden den bewaffneten Widerstand gegen das Reich zu leisten. Im Osten gebe es nichts wofür sich uns kämpfen lohne und Herr Hitler darf dort wütend angreifen was ihn nur wütend macht. Unsere Befestigungen und Schlachtschiffe seien hier dafür, damit wir sicher sind. Im Ernstfall werde Amerika uns helfen, wir brauchen also keine Angst zu haben.“

Stanisław Strąbski, Dwa obozy w Anglii i Francji, „Dziennik Bydgoski”, 1 X 1938, s. 1 i 2

Das Münchner Abkommen wurde in allen europäischen Hauptstädten, bis auf Prag und Moskau, durch die Bevölkerung mit Begeisterung willkommen

An dieser Stelle nur zwei eindeutliche Beispiele dafür.

„Ministerpräsibent Daladier landete, von München kommend um 15.07 Uhr auf dem Flugplatz Le Bourget. Eine große Menschenmenge hatte sich auf dem etwa 10 Kilometer von der Pariser Stadtgrenze entfernten Flughafen eingefunden. Auf dem Flugplatz hatten sich 10 Tausende von Menschenrings um den Flugplatz sowie auf den Terrassen des Flugbahnhofes aufgestellt, die bereits dem Flugzeug,als es noch in großer Höhe über dem Flugplatz kreiste, begeistert zuwinkte.“

Zusatz zu dem Abkommen: Triumphaler Empfang Daladiers in Paris, „Luxemburger Wort“, 1. Okt. 1938, S. 2

Anläßlich des friedlichen Ausgangs der Münchner Konferenz fand am Samstag, den 1, Oktober Nachmittag ein feierlicher Dankgottesdienst in Londoner Kirchen statt, wo Pfarrer und Priester die Festpredigt hielten. Mehr als 100 Tausend Personen wohnten den Gottesdiensten in Sankt-Paul-Kathedrale sowie in allen anderen anglikanischen, katholischen und protestantischen Kirchen bei. Die Polizisten und Parlamentarier saßen und standen neben den Arbeitern und lobten Gott für das Erhalten des Friedens. Alle britische Peers waren anwesend.

In einem sehr ähnlichen Sinne schrieb darüber die einmalige, wunderbare Zeitung der richtigen Christdemokraten von damals: „Wir dürfen aber auch mit Fug und Recht die Rosenkranzprozession zur herzlichsten Dank-Manifestation gestalten. Wenn ganz Europa in den letzten Wochen in nervenaufpeitschender Spannung war, dann gewiß auch Luxemburg, das eben zwischen den Nationen Frankreich und Deutschland liegt. Nun ist die Gefahr beseitigt. Unsere Heimat darf wieder ihr glückliches Leben weiterleben, in Ruhe und Frieden, in Selbständigkeit und Neutralität. Sagen wir dem Himmel dafür bei den morgigen Prozessionen und Gottesdiensten heißesten Dank.“

"Luxemburger Wort", 1. Oktober 1938, S. 1

Was gesagt werden muß:

Die ganz normalen Bürger wollten im Jahr 1938 sowie 1939 das Leben seines jeweiligen Volkes bewahren, um ruhig weiter arbeiten zu können

... die Folgen der Weltwirtschaftskrise zu überwinden und gleichfalls für ihre Kinder eine bessere Zukunft zu sichern. Dies konnte auch als zynisch bezeichnet werden, war aber im Grunde genommen nur vernünftig, jedenfalls viel besser als das Hetzen zum Krieg. Die politischen sowie diplomatischen Manöver der angelsächsischen Führungsspitzen verdienen aber eine ganz andere Beurteilung.

Die westeuropäischen Großmächte, die sich selbst an den Rand des ideologischen Bankrotts und Untergangs ihrer kolonialen Weltreiche gebracht hatten, haben damals, binnen den nächsten Monaten und Jahren, alle naiven osteuropäischen Länder dem Feind überlassen.

Die Schlussfolgerungen waren eindeutig und die überwiegende Haltung in der Mitte der Gesellschaft war klar: Wir wollen keinen großen Krieg in Europa!

Und schon keineswegs während der Lebenszeit des jetzigen Menschenalters. Wenn es nach der Gesellschaft gegangen wäre, da wäre der in München angebahnte Ausgleich mit Deutschland und Italien wirklich erfolgt. 

Damit meinte man damals eine klare Abgrenzung der Interessen und Verteilung der Aufgaben zwischen den vier Großmächten (Großbritannien, Frankreich, Deutschland, Italien) aufgrund der Neuverteilung der überseeischen Schutzgebiete und Rohstoffquellen. Man kann aber beweisen, dass während der fünf nächsten Monaten genau umgekehrte Entscheidungen in London und Paris getroffen wurden.

Alles deutet darauf, dass die gefährliche Schwäche der Luftstreitkräfte Großbritanniens und Frankreichs die einzige Ursache des Mindestmaßes an Zugeständnissen das Deutsche Reich gegenüber war

1938, während der Luftkämpfe über China und Spanien wurde bewiesen, dass die Doppeldecker als Jagdflugzeuge den Tiefdeckern dramatisch unterlegen sind. Zu dieser Zeit wurde etwa 700 Flugzeuge des Types Messerschmitt Bf 109, die zu einer ganz neuen Generation von Tiefdecker-Jagdflugzeugen gehörten, bei der deutschen Luftwaffe in Dienst gestellt.

Frankreich verfügte gar nicht über derartige Bewaffnung. In Großbritannien gab es immer noch eine auf Doppeldecker gestützte Luftverteidgung vorhanden. 

Bis zum Zeitpunkt der Sudetenkrise 1938 wurden nur geringe Zahlen der ersten britischen Tiefdecker (Hawker Hurricane) zu den Luftstreitkräften eingeliefert. Weitgehend aus Holz gefertigt, waren sie immer noch ihrem deutschen Gegenstück technisch unterlegen. 

 

 Im Herbst 1938 standen lediglich ein paar Dutzende Hurricane.Jagdflugzeuge den Königlichen Luftstreitkräften (Royal Air Force, RAF) zur Verfügung. Mehr als drei Viertel der RAF-Jäger waren veraltete Doppeldecker, bis 1937 in Dienst gestellt.(Bildfenster aus YouTube-Video: Gloster Gladiator Mk I)

Die Engländer haben, anders als die US-Amerikaner, die immer wichtiger werdende Rolle der Kampfflugzeuge nicht rechtzeitig bemerkt. Die Zugeständnisse wurden demnächst unvermeidlich, um die Zeit zu gewinnen. Dies gab im Februar 1939 ein der führenden Männer der britischen Aufrüstungsprogramms, Lord Nuffield, ganz offen zu:

„Großbritannien war einer der Anführer der Abrüstung gewesen, und nachdem es Versprechungen gemacht hatte, hat es diese auch genau, nach den besten britischen Traditionen umgesetzt. Trotzdem befanden sich seine Armee und die Marine zum Zeitpunkt der Krise [Sudetenkrise] in erstklassiger Einsatzbereitschaft, obwohl man dies nicht von den Luftstreitkräften sagen kann, dessen größte Nachteil war, dass sie kaum über Flugzeuge verfügten. Dieser Nachteil konnte jedoch behoben worden, und der Flugzeugbau gehe zügig voran.“

National Defence. Lord Nuffield Views, “The Age” (Melbourne), 14 Feb. 1939, S. 7